Mikroagresje?
Czas je zrozumieć.

Subtelne formy dyskryminacji wciąż kształtują naszą codzienność. Zwiększ świadomość, poznaj sprawdzone metody reagowania i spraw, by Twoje otoczenie stało się miejscem wolnym od stereotypów.

Co to jest mikroagresja?

Mikroagresje to pozornie drobne, często nieuświadomione komentarze, gesty czy sytuacje, które podtrzymują stereotypy i dyskryminują określone grupy społeczne. Mogą dotyczyć płci, orientacji seksualnej, rasy, wyznania, niepełnosprawności czy statusu majątkowego.

Dla ofiary mikroagresje bywają raniące i stresujące, przyczyniając się do wzmacniania poczucia wykluczenia oraz braku akceptacji. Uświadomienie sobie, kiedy i dlaczego stosujemy takie zachowania, jest kluczem do wprowadzania pozytywnych zmian w relacjach międzyludzkich.

Właśnie dlatego powstał ten serwis – aby ułatwić zrozumienie zjawiska mikroagresji, pokazać sposoby reagowania i wesprzeć w budowaniu bardziej włączających społeczności.

Ilustracja mikroagresja

Fakty i liczby, które otwierają oczy

Aż 84%

nastolatków w wieku 12–17 lat w Polsce doświadczyło mowy nienawiści w internecie.

Tylko 44%

44% młodych osób deklaruje, że ma się do kogo zwrócić w razie zagrożeń online, ale 7% przyznaje, że nie ma żadnego wsparcia.

Raptem 1%

ankietowanych młodych osób postrzega internet jako miejsce, w którym czyhają realne ryzyka – od mowy nienawiści po manipulację treściami.

Powyższe dane mają charakter poglądowy i ilustrują, jak powszechnie i różnorodnie występują mikroagresje w naszym społeczeństwie. Należy jednak zauważyć, że dane dotyczące mikroagresji i mowy nienawiści w Polsce są ograniczone, a wiele incydentów może pozostawać niezgłoszonych.
Źródło: Most Polish teenagers experience online hate, report says

Przykłady mikroagresji w różnych branżach

Mikroagresje mogą pojawić się w najróżniejszych obszarach naszego życia: w szkole, w pracy, w mediach społecznościowych czy nawet w gronie przyjaciół. Zobacz najczęstsze przypadki.

Mikroagresja w IT

Sugerowanie, że kobiecie „ktoś pomógł” przy programowaniu albo uznawanie, że jest wyjątkowa, bo działa w "męskiej branży”.

Mikroagresja w dietetyce

Komentarze o wadze i wyglądzie, które bagatelizują stan zdrowia lub ignorują uczucia pacjentki.

Mikroagresja na uczelni

Wyśmiewanie akcentu obcokrajowców albo powątpiewanie w ich zdolności adaptacyjne.

Mikroagresja i hate speech w social media

„Żarty” z czyjegoś wyglądu, stylu życia, orientacji lub bagatelizowanie czyichś problemów psychicznych.

Mikroagresja w rodzinie

Komentarze „na pozór w trosce”, które w rzeczywistości wzmacniają stereotypy i wywołują presję.

Mikroagresje miejscu publicznym

Niewybredne uwagi do osób z niepełnosprawnością lub wytykanie „inności” w przestrzeni miejskiej.

Masz podobne doświadczenia?

W trakcie zebrania w firmie IT, Asia zauważyła, że jeden z kolegów regularnie komentuje jej wypowiedzi słowami: „Jak na kobietę w programowaniu, całkiem nieźle myślisz”. Choć na początku wydawało jej się to miłe, z czasem zrozumiała, że to tak naprawdę podkreślanie, iż jej płeć jest zaskoczeniem w tej dziedzinie.

Niewinne daily w IT

Podczas praktyk na uczelni, Daria — studentka z niewielkiego miasta — usłyszała od starszej koleżanki: „Nie wiedziałam, że tacy ludzie też idą na marketing”. Słowa te padły niby „w żartach”, ale w rzeczywistości wzmacniały stereotyp, że wartościowe wykształcenie czy ścieżka kariery są zarezerwowane dla osób z dużych ośrodków miejskich.

"Zwykła" rozmowa na uczelni

Kiedy Emilia, osoba poruszająca się na wózku, wybrała się z przyjaciółmi do kawiarni, pracownik lokalu zapytał jednego z nich: „A co dla niej?” — zupełnie ignorując, że Emilia sama może złożyć zamówienie. Choć zrobił to prawdopodobnie „z troski”, pokazał brak zrozumienia dla samodzielności i podmiotowości osób z niepełnosprawnością.

Smutna codzienność

Te historie są fikcyjne. Niektóre z nich mogą być inspirowane prawdziwymi wydarzeniami, ale nie mają na celu przedstawienia rzeczywistych osób ani sytuacji. Ich celem jest jedynie ilustrowanie problematyki mikroagresji i ich wpływu na życie codzienne. Zbieżność imion jest przypadkowa.

Sprawdź, czy potrafisz rozpoznać
i jestes narażona na mikroagresje

Nasz interaktywny quiz pomoże Ci odkryć, jakie subtelne formy dyskryminacji mogą występować w Twoim otoczeniu. Odpowiedz na kilka pytań i sprawdź, czy jesteś narażona na mikroagresje.

Najczęstsze pytania (FAQ)

Choć mikroagresje i mowa nienawiści są formami przemocy słownej lub symbolicznej, różnią się intensywnością, intencją i sposobem wyrażania.

Mikroagresje to subtelne, często nieuświadomione komentarze lub gesty, które mogą wywoływać poczucie wykluczenia, umniejszenia lub stereotypizacji. Przykładem może być stwierdzenie: „Nie wyglądasz jak ktoś z tej uczelni” – pozornie neutralne, ale wzmacniające uprzedzenia.

Mowa nienawiści (hate speech) jest znacznie bardziej bezpośrednia i nacechowana agresją. To publiczne wypowiedzi, które nawołują do nienawiści lub przemocy wobec konkretnych grup ze względu na ich pochodzenie, religię, orientację seksualną, płeć, tożsamość płciową czy inne cechy.

Mikroagresje mogą być niezamierzone i powtarzalne, podczas gdy mowa nienawiści zazwyczaj jest celowa, otwarta i często nielegalna. Jednak oba zjawiska – choć różne – mają realny wpływ na dobrostan osób, których dotyczą, i wymagają reakcji społecznej, edukacyjnej oraz prawnej.

Nie zawsze. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że ich słowa lub zachowania mogą być raniące, ponieważ ulegają utartym schematom i stereotypom. Mikroagresje nierzadko wynikają z tzw. „nieświadomych uprzedzeń” (unconscious bias), kiedy ktoś w dobrej wierze rzuca „niewinny żart” czy komentarz, nie dostrzegając, że wzmacnia negatywne stereotypy.
Równocześnie istnieją sytuacje, w których mikroagresje bywają stosowane z premedytacją – choć nadal są subtelniejsze niż otwarta dyskryminacja. Kluczowe jest podniesienie świadomości: zarówno przez osoby doświadczające mikroagresji, by potrafiły reagować i chronić swoją przestrzeń, jak i przez potencjalnych sprawców, aby uczyli się uważności oraz szacunku wobec innych.

Sposób reakcji zależy od okoliczności, ale zawsze warto zacząć od przyjęcia postawy spokoju i asertywności. W nieformalnych sytuacjach (np. w gronie znajomych) pomocne może być delikatne zwrócenie uwagi, np. „Takie stwierdzenie sprawia, że czuję się pomijana” albo „Możesz wyjaśnić, co dokładnie masz na myśli?”.
W bardziej formalnych środowiskach, takich jak miejsce pracy czy uczelnia, warto znać procedury wsparcia, np. porozmawiać z przełożonym, z działem HR lub skorzystać z mediacji. Ważne jest również dbanie o własne zdrowie psychiczne po takich incydentach – rozmowa z bliskimi, wsparcie psychologiczne lub dołączenie do grup wsparcia może pomóc przepracować trudne emocje i wzmocnić pewność siebie.

Absolutnie nie. Mikroagresje mogą dotknąć praktycznie każdej grupy, szczególnie narażone są mniejszości: osoby o innym kolorze skóry, innej orientacji seksualnej, wyznaniu czy narodowości, a także osoby z niepełnosprawnościami czy osoby starsze. To zjawisko jest bardzo szerokie i może wystąpić w wielu kontekstach społecznych – od relacji rodzinnych, przez środowisko pracy, aż po interakcje w mediach społecznościowych.

Poprzez edukację siebie i innych, promowanie szacunku i empatii w swoim otoczeniu, reagowanie na dyskryminujące komentarze i wsparcie osób, które ich doświadczają. Poza tym pomóc można na wiele innych sposobów: szerzyć wiedzę o mikroagresjach (np. udostępniając materiały edukacyjne), promować inkluzywny język i szacunek w grupie znajomych czy w firmie, a także wspierać osoby, które doświadczają takich zachowań.